विद्युतीय शवदाह गृह सुनसान, दाउरामा शव जलाउन पालो पर्खनुपर्ने बाध्यता

 वैशाख ३१, २०८० आइतबार १३:४१:१३ | वैद्यनाथ पाैडेल
unn.prixa.net

ललितपुरको विशंखुनारायणका ६५ वर्षीय शिवराम कार्की मामाको अन्त्येष्टिका लागि अरु आफन्तसँगै पशुपति आर्यघाटमा मलामी आउनु भएको छ । आर्यघाट पुगेको करिब ४५ मिनेटमा बल्ल अन्त्येष्टिको पालो आयो ।

शव जलाउन थालेपछि आएको धुवाँको मुस्लोबाट जोगिन कार्की अलि वर आएर बस्नुभयो । हत्केलाले निधारको घाम छेक्दै र मुखको मास्क मिलाउँदै कार्कीले भन्नुभयो, ‘जनसङ्ख्या बढेर होला अहिले त आर्यघाटमा पनि पालो कुर्नुपर्ने भयो । अचम्म छ । हाम्रो पालामा यसरी सबैलाई पशुपतिमा ल्याउँदैनथिए । टाढादेखि बोकेर ल्याउन पनि गाह्रो हुन्थ्यो । अहिले पो शववाहन भयो । सबैले यहीँ ल्याउँछन् । त्यही भएर पनि यहाँ भिड भएको हो कि ।’

आर्यघाटमा शवदाहका लागि पालो कुर्नुपर्ने अवस्था रहँदा अलि पर रहेको विद्युतीय शवदाह गृह भने खाली छ । २०७२ साल माघदेखि सञ्चालनमा आएको विद्युतीय शवदाह गृहमा दाहसंस्कारका लागि पालो कुर्नुपर्दैन । तर दाउरामा शवदाह गर्नेहरु उता जान मन गर्दैनन् । 

‘शायद परम्परादेखि यस्तै गरी दाउरामा जलाएको भएर होला,’ कार्की भन्नुहुन्छ, ‘यसमा हाम्रो परम्परा, संस्कार, संस्कृति सबै जोडिएको छ । यसकारण हामीलाई पनि उता बिजुलीतिर शव जलाउन मन लाग्दैन ।’

हिन्दू धर्मशास्त्र अनुसार मानव शरीरलाई पञ्च तत्त्वबाट बनेको मानिन्छ । पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु तथा आकाशलाई पञ्च तत्त्व मानिन्छ । मृत व्यक्तिको शरीरलाई जलाएपछि शरीर यी पाँच तत्त्वमा विलीन हुन्छ र आत्माले मुक्ति पाउँछ भन्ने मान्यता छ । यसकारण हिन्दू धर्ममा शवलाई जलाउने गरिन्छ । साथै शवदाह पूरा भएपछि मृतकको अस्तुलाई कुनै पवित्र नदीमा गाड्ने वा बगाउने गर्दा पनि मृत व्यक्तिले मुक्ति पाउँछ भन्ने मान्यता छ । यसकारण आर्यघाटमा दाहसंस्कार गरिसकेपछि मृत व्यक्तिको अस्तुलाई बाग्मतीमा बगाउने गरिन्छ ।

विद्युतीय शवदाह गृहमा शवदाह गर्दा पनि अस्तु दिने गरेको बताउनुहुन्छ, पशुपति क्षेत्र विकास कोषका प्रवक्ता रेवतीरमण अधिकारी । ‘हामी दाउरामा जलाए जस्तै विद्युतीय शवदाह गृहमा जलाउँदा पनि अस्तु दिने गर्छौँ । उही प्रकृया अनि संस्कार गरेर दाहसंस्कार गर्न पाइन्छ,’ उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘वातावरण प्रदुषण, शुल्क आदिका हिसाबमा पनि विद्युतीय शवदाह गृह सस्तो छ । अब त हामी निःशुल्क बनाउँदैछौँ ।’

रामेछाप उमाकुण्ड गाउँपालिका–६ गुप्तेश्वरका सिजन तामाङ नातामा आफ्नो दाइ पर्ने आफन्तको निधन भएपछि अन्त्येष्टिको लागि विद्युतीय शव दाहगृह पशुपतिमा हुनुहुन्छ । पहिले आर्यघाटमा धेरै पटक मलामी गए पनि यता भने पहिलो पटक आएको उहाँले बताउनु भयो ।

उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘उता पनि धेरै पटक मलाम गएको हो । उता मान्छे पनि धेरै हुन्छन् । रुने, कराउने पनि धेरै गर्छन् । यता त्यस्तो हुँदैन । खर्च पनि थोरै छ ।’ विद्युतीय शव दाह गृहमा मलामीहरुको त्यति भिड देखिँँदैन । साथै शव दाह पनि छिटो हुने भएकोले धेरै कुर्नु पर्ने पनि हुँदैन ।

आर्यघाटमा दाउरामा शवको दाहसंस्कार गर्दा १५ हजार रुपैयाँ लाग्छ भने समय पनि झण्डै तीनदेखि चार घण्टा लाग्छ । जबकि विद्युतीय शवदाह गृहमा भने ४ हजार रुपैयाँ र समय ४५ देखि ५० मिनेट लाग्छ । वातावरणमा हुने प्रदुषण अनि लाग्ने खर्च साथै समय पनि कम लाग्ने भएका कारण कोषले विद्युतीय शव दाहगृहको निर्माण गरेको हो ।

अब पशुपति क्षेत्र विकास कोषले विद्युतीय शव दाहगृहमा निःशुल्क शवदाहको व्यवस्था गर्दैछ । आधिकारिक निर्णय नभए पनि प्रस्तावकोरुपमा बैठकमा प्रस्तुत भएको र छिटै निर्णय हुने पनि कोषले जनाएको छ । निःशुल्क भएपछि विद्युतीय शवदाह गृहमा दाहसंस्कार गर्नेहरुको संख्या बढ्ने कोषको विश्वास छ ।

विद्युत् प्राधिकरणले शवदाह गर्दा लाग्ने विद्युत् निःशुल्क गर्ने भएपछि कोषले विद्युतीय शवदाहलाई निःशुल्क गर्न लागेको हो । कोष नाफामूलक संस्था नभएकोले पनि प्राधिकरणको निर्णयपछि कोष निःशुल्क शवदाह गर्ने प्रारम्भिक निर्णयमा पुगेको हो । 

अहिले सामान्यतया आर्यघाटमा दैनिक ३०/३५ वटा शवदाहका लागि आउने गरेको छ भने विद्युतीय शवदाह गृहमा ५/७ वटा जति शव आउने गरेको कोषले जनाएको छ । तीनवटा विद्युतीय शवदाह गृह रहेकोमा अरु दुई वटा बिग्रिएर थन्किएका कारण अहिले एउटा मात्र चालु अवस्थामा छ । कोषले थप ४ वटा नयाँ मेसिन ल्याउने तयारी गरिरहेको कोषका प्रवक्ता रेवतीरमण अधिकारीले जानकारी दिनुभयो ।

दाउरामा शव जलाउनेको संख्या अहिले धेरै देखिए पनि बिस्तारै विद्युतीय शवदाह गृहको प्रयोग हुने कोषको विश्वास छ । प्रवक्ता अधिकारी भन्नुहुन्छ, ‘हाम्रा शवदाह अगाडिका केही संस्कार र पुरानो मान्यताका कारण दाउरामा जलाउनेको संख्या अलि धेरै देखिएको हो । तर, अब बिस्तारै यता पनि संख्या बढ्न थालेको छ । निःशुल्कको प्रकृया पनि अगाडि बढेकोले अब झन चाप बढ्ने देखिन्छ । अब अरु ४ वटा मेसिन ल्याउँदा झनै संख्या बढ्छ ।’

अन्तिम अपडेट: मंसिर ९, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

वैद्यनाथ पाैडेल

वैद्यनाथ पाैडेल उज्यालाे सहकर्मी हुनुहुन्छ । 

1 Comments

  • प्रकाश भट्टराई

    May 14, 2023, 6:32 p.m.

    यहा लेखिए अनुसार (दाउरा) चितामा जसरिनै दाहसंकार गरिन्छ भनियाे हाे म पनि दुबै तर्फ बिद्युतशव गृह र आर्यघाट मलामि गएकाे छु। मैले त्यहा फरक पाँए बिद्युत शवगृहमा आफ्नाे रित संकार अनुसार दागबत्ती दिई सकेपछि मलामि ,परिवार ,पुत्र सबैजनलाई बाहिर निस्किए पछि बिद्युतमसिनमा शवलाई छिराउने बेलामा त्यहाका (जल्लाद ) शवजलाउने मानिसले लापरबाहि गर्ने शवलाई नाघ्ने , पाखुरामा अन्यधर्मकाे ट्याटु आकृती,वा बिधर्मि हरु द्वारा जलाईनुले पनि आकर्षण नभकाे हुन सक्छ। घाटमा ब्राम्मण द्वाराजलाउन पाउने वा आफै ले जलाउन पाउने सैभन्दा महत्वपुर्ण कुरा यहि हाे । आफ्नाे परिवारका काेहि सदस्य परलाेक हुदा काेहि कसैले नछाेई घाटमा लगेर ब्रम्हनालमा राखि बिधिपुर्बक संकार सकि चितामा लगेर दागबत्तिदिई ,अर्ध चितापिण्डदिई , अस्तु नदिमा सेलाई , चिता पखालि पुन जलाएकै ठाउँमा चितापिण्ड दिई नुहाई काेरा बार्ने तबपाे हिन्दुसंकार ,संकृति, रिति, रिवाज तबमात्र हिन्दु धर्म । जलाउनेत जलाउनैहाे हताराेर हतार, तरिकार र दाहसंकार मा फरकछ सर। जय देश, जय जननि

  •  0 Reply

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

अस्थायी, ज्यालादारी कर्मचारीलाई पनि सामाजिक सुरक्षा काेषको दायरामा ल्याउने प्रधानमन्त्रीकाे घाेषणा

२

पर्थमा लज्जास्पद हारपछि पनि अस्ट्रेलियाले दोस्रो टेस्टमा उही टोलीलाई खेलाउने

३

पाकिस्तानमा पूर्वप्रधानमन्त्री खानको रिहाइ माग गर्दै हजारौंको जुलुस राजधानी इस्लामाबाद पुग्यो

४

पाकिस्तानले जिम्बावेलाई १० विकेटले हरायाे

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई